Kontrol can kurtardı: 151 bin binadan yalnızca 132’si yıkıldı

2001 yılında yapı kontrolü uygulamasının başlandığı 19 pilot vilayet ortasında olan Adana, Gaziantep ve Hatay’da denetlenen binaların yüzde 99,99’u ayakta kaldı.

Kahramanmaraş ve Hatay sarsıntılarında en büyük acıyı çürük binalar yaşattı. 24 bin 165 bina yerle bir oldu, 759 bin 229 bina az hasarlı olarak kayıtlara geçti. Sarsıntıdan sonra yapılan çalışmalar inşaat sürecinde kontrolün ehemmiyetini ortaya koydu. Zelzelenin etkilediği 11 vilayette yapı kontrol yönetmeliği yürürlüğe girdikten sonra yapılan 151 bin 990 binadan yalnızca 132’si yıkıldı. Yıkılmayan bina oranı yüzde 99,9 oldu.

PİLOT VİLAYETLER ARASINDAYDILAR

Adana, Gaziantep ve Hatay, 2001 yılında yapı kontrolü uygulamasının başlandığı 19 pilot vilayet ortasındaydı. Ortadan geçen 22 yılda Adana’da 27 bin 736 bina kontrole tabi tutuldu, bu binalardan yalnızca 1’i yıkıldı. Gaziantep’te kontrollü 28 bin 859 binadan 26’sı, Hatay’da 30 bin binadan 41’i yıkıldı.

BURALARDA YIKIM OLMADI

Depremin etkilediği öbür vilayetlerde ise uygulama 2011 yılında yürürlüğe girdi. Adıyaman’da 6 bin 404 kontrollü binadan 33’ü, Malatya’da 6 bin 390 binadan 5’i, Kahramanmaraş’ta 15 454 binadan 26’sı yıkıldı. Diyarbakır kontrolden geçen 9 bin 877, Elazığ’da 7 bin 443, Şanlıurfa’da 17 bin 584, Kilis’te bin 368, Osmaniye’de 5 bin 878 binadan yıkılan olmadı.

TEMELDEN BAŞLIYOR

FSRA Teknik Yapı İdare Konseyi Lideri İnşaat Yüksek Mühendisi Ferhat Sakallı, Yapı Kontrol Yönetmeliği ve inşaat sürecindeki kontrolleri Yeni Şafak’a anlattı. Sakallı, satır başları ile şunları kaydetti: “Yapı kontrol şirketleri inşaatları projesinden başlayarak yakın markaja alır. Bina yapmak isteyen kişi ya da kurum bir proje müellifini, projeyi yapacak mimar ya da mühendis bulur. Projesini, yer etüdünü, statik projesini, tesisat projelerini yaptırıp belediyeden ruhsat alır.”

TUTANAKLA TESLİM ALINIR

“Vatandaş ruhsatı alıp inşaat başladıktan sonra saha kontrolü başlar. Binanın temel derinliğinden, temel izolasyonuna kadar bütün süreç denetlenir. Katların inşasına geçildiğinde de kolon-kiriş kalıpları hazırlandıktan sonra kontrol firması çağrılır. Firma kalıbı tutanakla teslim alır. Sonra demir imalatına başlar. Sonra beton döküm etabına geçilir. Beton döküm evresinde Etraf ve Şehircilik Bakanlığı’nın görevlendirmiş olduğu bir laboratuvar firmasının nezaretinde beton numuneleri alınır. Şayet numuler %70 seviyesinde bir dayanım gösteriyorsa binanın devamına müsaade verilir, aksi durumda inşaat durdurulur. Her katta bu süreç tekrar edilir.”

Yeni binalar yıkıldı algısı gerçek dışı

Denetim yapılan binalarla ilgili yıkım raporlarının Zelzele Yönetmeliği’ne nazaran yapılan binaların büyük oranda vazifesini yaptığını gösterdiğini belirten Ferhat Sakallı, yeni binaların zelzelede yıkıldığını algısının yanlış olduğunu söyledi: Sarsıntının ivmesi, yönetmelikte öngörülenin çok üzerinde. Biz mühendisler olarak, 7.5- 8 şiddetindeki zelzelede binanın ayakta kalmasını isteriz. Şayet ayakta kalıyorsa, kolunu kirişi patlasa da bina misyonunu yapmıştır. Ayrıyeten burada iki zelzele birden oldu. Birinci zelzelede kolonlarda, kirişlerde patlak oldu, bina yoruldu, ikinci sarsıntıda ise yıkıldı. Kontrole karşın yıkılan binalarla ilgili uzman raporları da bunun neden kaynaklandığını ortaya koyacaktır. Sayılar da ortaya koyuyor ki sarsıntıdan sonra yayılan yeni binaların birden fazla yıkıldı algısı gerçek dışı.

Burak Doğan

Kaynak: Memurlar