Konutta ‘deprem fırsatçılarına’ 90 bin liraya kadar ceza

Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK) Lideri Prof. Dr. Muharrem Kılıç, depremzedelerin karşılaştığı temel eşitsizlik ve ayrımcılık mevzuları ile yüksek kira talebine karşı TİHEK’in uygulayabileceği idari yaptırımlara ait değerlendirmelerde bulundu.

Afet sonrası birçok konutun yıkıldığını ve barınma hakkının temel gereksinimler listesinin başında geldiğini belirten Kılıç, “Depremzedeler, bilhassa konaklama, bağlantı, eğitim-öğretim ve sağlık hakkı açısından birtakım zorluklarla karşılaşıyor. Sarsıntı sonrası müdahale, uygunlaştırma ve yine inşa gayretlerine eşitlik ve insan hakları unsurlarının dahil edilmesinin değerine dikkat çekmek istiyorum.” dedi.

Kılıç, depremzedelerden yüksek kira istenmesini “dolaylı ayrımcılık” kapsamında kıymetlendirerek, “Bir gerçek yahut hükmî kişinin, görünüşte ayrımcı olmayan her türlü aksiyon, süreç ve uygulamalar sonucunda, hukuken tanınmış hak ve hürriyetlerden yararlanma bakımından objektif olarak dezavantajlı pozisyona sokulması durumunda dolaylı ayrımcılıktan kelam edilir.” sözünü kullandı.

Yüksek kiralar, barınma hakkının ihlalini gündeme getiriyor

Bilhassa sarsıntı bölgesine yakın vilayetlerde fahiş kira artışları yaşandığına işaret eden Kılıç, “Depremzedelerin yüksek kiralarla müsabakası, toplumsal haklar kapsamında barınma hakkının ihlalini gündeme getiriyor. Konut ve barınma hakkı, toplumsal devletin en kıymetli gereklerinden biri olarak bireylere insan onuruna yaraşır taban hayat standardını sağlamanın en kıymetli aracıdır.” kelamlarını sarf etti.

Kılıç, Avrupa Kurulunun 5 No’lu 2009 tarihli barınma hakkının uygulanması üzerine yayınladığı teklife atıf yaparak, konutların “ödenebilir” olması ve bilhassa ülke içindeki kırılgan kümelere yönelik özel tedbirlerin alınması gerektiğine dikkati çekti

Keyfi kira artışlarının, depremzedeleri, daha savunmasız hale getirdiğini lisana getiren Kılıç, “Tüm yurttaşlarımızın dayanışma temelinde seferber olduğu günlerde bu yıkımın fırsat bilinerek konut fiyatlarının fahiş biçimde artırılması, insan haklarının temel unsur ve kıymetlerine terslik teşkil ediyor.” değerlendirmesinde bulundu.

Kılıç, TİHEK’in en kıymetli vazife alanlarından birinin hukuken tanınmış hak ve hürriyetlerden yararlanmada ayrımcılığın önlenmesi olduğunu anımsatarak, şöyle devam etti:

“Depremzedelere konut verilmemesi ya da konut kiralamada yüksek kira bedeli istenmesi üzere uygulamalar 6701 sayılı kanun kapsamında taşınmazların kiralanması ve kira akdinin kaidelerinin belirlenmesi kapsamında değerlendirilebilecek ve kanunda sonlu sayıda belirtilen ayrımcılık temellerinden en az biriyle ilgili olması durumunda araştırma ve inceleme konusu yapılabilecektir.”

“İdari para cezasının alt hududu 5 bin 958 lira, üst sonu ise 89 bin 571 lira”

TİHEK’in, ayrımcılık yasağı ihlallerini resen yahut müracaat üzerine inceleme, araştırma, karara bağlama ve sonuçlarını takip etme misyonu olduğunu aktaran Kılıç, “Ayrımcılık yasağı ihlalinden ziyan gördüğü tezinde bulunan her gerçek ve hukuksal kişi kuruma müracaat yapabilir. Kuruma müracaat, vilayetlerde valilikler, ilçelerde kaymakamlıklar aracılığıyla da yapılabilmektedir.” diye konuştu.

Kılıç, depremzedelerden yüksek kira istenmesi, depremzedelere mesken verilmemesi ya da istihdamın sağlanamaması üzere aksiyonların insan hakları ihlali olduğunun altını çizerek, TİHEK’in bu bahislerde idari yaptırım uygulama yetkisinin bulunduğunu söyledi. Kılıç kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Ayrımcılık yasağı ihlali savları hakkındaki müracaatlar ve resen incelemeler doğrultusunda ayrımcılık yasağının ihlal edildiğine karar verilmesi halinde ihlal kararı ile birlikte ilgililer hakkında idari yaptırım kararı verilebilir. 2023 prestijiyle tekrar değerleme sonucunda verilebilecek idari para cezasının alt sonu 5 bin 958 lira, üst sonu ise 89 bin 571 lira.”

Kılıç, ayrımcılıkla çaba hukuku açısından idari para cezasının caydırıcı tesirinin temel gaye olmadığını belirterek, artan konut fiyatları için başlatılan resen incelemelerin kamuoyunda ayrımcı muameleler konusunda farkındalık oluşturmasını temenni ettiklerini kaydetti.

Sarsıntıdan etkilenen çocuk, yaşlı ve engelli üzere dezavantajlı kümelere da değinen Kılıç, “Depremde ziyan görmüş engelli bireylerin acil hizmetlere, tıbbi ve öbür imkanlara erişimi için kamu kurum ve kuruluşlarının yaptığı bilgilendirme ve duyuruların farklı mahzur cinsleri de gözetilerek erişilebilir olması kritik kıymet taşıyor.” tabirini kullandı.

Kaynak: Memurlar