Uzmanı yanıtladı: İşte EYT ile ilgili merak edilenler

Çalışma Hayatı Uzmanı Prof. Dr. Cem Kılıç, 2 milyondan fazla vatandaşın emekli olmasına imkan tanıyan EYT düzenlemesine dair merak edilenlerle ilgili İhlas Haber Ajansı (İHA) muhabirinin sorularını yanıtladı. Kılıç, TBMM’ye sunulan EYT yasa taslağı ile bir arada kademeli prim günü hesaplaması, EYT’lilere verilecek maaş ve EYT’de patrona dayanak üzere bahislere değindi.

“EYT denilen konunun temel ögesi olan yaş şartı gelmiş oldu”

EYT düzenlemesinin 8 Eylül 1999 ve öncesinde sigorta girişi olanları kapsadığını hatırlatan Kılıç, şunları kaydetti:

“EYT’yi ortaya çıkaran öge 8 Eylül 1999’da yürürlüğe giren 4447 sayılı yasaydı. Bu maddeyle birlikte kademeli yaş şartları geldi. Hem de sigortalı olarak işe giriş tarihi itibariyle tekrar kademeli olarak 5 bin günden 5 bin 975 güne uzanan bayan ve erkek için prim günleri kelam konusu oldu. Fakat 8 Eylül 1999’de çıkan 4447 sayılı yasa öncesinde prim 5 bin gün olarak sabitti. Burada hem 5 bin gün kademeli olarak 5 bin 975’e çıktı hem de emeklilikte yaşa takılma denilen konunun temel ögesi olan yaş şartı gelmiş oldu.”

“8 Eylül 1999’da gelen maddeyle belirtilen prim günlerinin tamamlanması gerekecek”

Kılıç, EYT platformlarının temel taleplerinin, yaş şartlarının ortadan kaldırılması ve 8 Eylül 1999 öncesi kaidelerin geçerli olması olduğunu belirterek şöyle devam etti:

“Bugün prestijiyle Meclis’e sunulan yasa taslağında yaş şartı kaldırıldı. Ama 8 Eylül 1999’da gelen kademeli prim günleri devam ediyor, bu bahiste rastgele bir değişiklik yok. Tıpkı formda sigortalılık müddeti de yeniden bayanlarda 20 yıl ve 25 yıl olmak üzere devam etmekte. Yani bu yasanın getirmiş olduğu tek öge yaş şartının ortadan kaldırılması. Hal bu türlü olunca daha evvel 5 bin prim günü ile emekli olabilecek olanlar örnek verecek olursak; 1999 yılında sigortaya girmiş bir erkek sigortalı 5 bin 975 gün ile emekli olabilecek. Münasebetiyle bu kademeli prim günü hala mevcut. Yaş şartı kaldırıldı lakin işe giriş tarihine nazaran 8 Eylül 1999’da gelen kanunla belirtilen pirim günlerinin tamamlanması gerekecek. Bu durumda 5 bin gün ile 5 bin 975 gün ortasında prim gününe alışılmış olanla için bu şart yerinde duruyor.”

“EYT’liler için farklı bir maaş hesabı, olağan emekliler için başka bir maaş hesabı diye bir şey yok”

EYT düzenlemesi çerçevesinde emekli olacaklar için kamuoyunda başka bir maaş hesabı olacağı algısının yanlış olduğunu anlatan Kılıç, maaş hesabının tek olacağını belirterek, “EYT’liler için başka bir maaş hesabı, olağan emekliler için başka bir maaş hesabı diye bir şey yok. Maaş hesabı tektir. Gerçekten Toplumsal Güvenlik Kurumu da (SGK) geçtiğimiz günlerde buna ait bir bildiri yayımladı. Yani EYT’liler için daha düşük, daha yüksek ya da farklı bir alternatif model kelam konusu değildir. Bizim toplumsal güvenlik sistemimize tek bir emekli aylığı bağlama sistemi vardır ve bu herkes için geçerlidir. Bu ister EYT’li olsun ister olmasın herkes için geçerlidir. Olağan aylık bağlanırken dikkate alınan parametreler var; güncelleme katsayısı var, aylık bağlama oranı var, içinde bulunan yılın TÜFE’si yani fiyat gelişmeleri var ve büyüme suratından beklenen hisse var. Hasebiyle bütün bunlar değerlendirildiğinde aylığımız ortaya çakıyor. Rastgele bir farklılık yok, emekli olanlar için bir farklı sistem kelam konusu değil” açıklamasını yaptı.

“2022 yılında emekli olan fiyat artışları ve büyümeden ayrılan hisse nedeniyle daha yüksek aylık alacak”

Kılıç, EYT’de maaş konusunda oluşan baş karışıklığının, 2022 yılında emekli olanların fiyat artışları ve büyümeden ayrılan hisse daha fazla olmasından kaynaklandığını vurgulayarak, “2022 yılında fiyat artışları ve büyümeden ayrılan hisse daha fazla olduğu için 2022 yılında emekli olanlar ister EYT’li ister olağan emekli olsun 2023’e nazaran yaklaşık yüzde 7 yahut 8, birtakım alanlarda ise yüzde 10’u bulan daha düşük bir aylıkla karşılaşacaklar. 2023’te emekli olmak yerine 2022’de emekli olsalardı bu sayı daha yüksek olacaktı. Husus bundan ibarettir. Bu EYT ile ilgili bir konu değildir, tüm emeklileri kapsayan bir husustur” değerlendirmesini yaptı.

EYT düzenlemesinden ötürü patronların yaşayabileceği meselelere da değinen Kılıç, patrona verilecek takviye için şimdi net bir sayı söylemenin mümkün olmadığını tabir etti.

“İşverenler açısından temel sorun kıdem tazminatı yükü”

EYT’li sayısının önümüzdeki 3 yıl içerisinde 5 milyona yaklaşacağı bilgisini paylaşan Kılıç, “İşverenler açısından temel sorun kıdem tazminatı yükü. Zira bir anda bu türlü bir yükle karşılaşacaklar patronlar. Vakit içerisinde yayılmış bir yük bir an evvel ödenecek. Bu bahiste bir kadro seçenekler daha evvel sunuldu ancak bunların hiçbirini biz yasa taslağında göremedik. Ancak Hazine ve Maliye Bakanlığı geçen günlerde bir açıklama yaptı ve Kredi Garanti Fonu’ndan (KGF) düşük faizli kıdem tazminatında kullanabilecekleri bir hisse ayırdıklarını tabir ettiler” halinde konuştu.

“EYT’den emekli sigortalı, emekli aylığı tahsisinden sonra iş yerine girebilir”

Kılıç, sigortalı olarak çalışan bir kişinin emekli olmayı tercih etmesi halinde iş yerinden ’08 kodu’ ile ayrılmak istediğini bildirmesi gerektiğini hatırlatarak, şu sözleri kullandı:

“Bu emeklilik sebebiyle istifa manasına geliyor. Bunun için SGK’dan emekli olabildiğine dair bir yazı alacak ve bunu patrona verecek. Ekinde de emeklilik sebebiyle istifa ediyorum diyecek, patron de onu ’08’ koduyla SGK’ya bildirecek ve kişi artık o işletme ile ortasındaki hukuksal bağlantıyı sona erdirecek yani işten çıkmış olacak. Bu saatten sonra kişinin birebir iş yerinde işe devam edip etmemesi yeniden o çalışan ve patron ortasında yapılan muahedeye bağlı. Şayet orta kararla devam etme tarafında bir temel sonuç ortaya çıkmışsa, elbette ki emekli aylığı tahsisinden sonra iş yerine girebilir. Bu sefer de Toplumsal Güvenlik Takviye Primi dediğimiz primle çalışmaya devam eder. Lakin şunu da belirtelim, şayet emeklilik sürecinden sonra kendisinden ayrılan kişiyi geri almak istemezse de burada yapacak rastgele bir şey yok. Bu, büsbütün şahısların iş yeriyle mutabakatına bağlı bir süreç.”

Öte yandan, kamuoyunca yakından takip edilen EYT ilgili kanun teklifi, yarın TBMM Plan ve Bütçe Kurulunda ele alınacak. Emeklilik için müracaatlar da düzenlemenin yasalaşmasının akabinde başlayacak.

Kaynak: Memurlar