Kahramanmaraş sarsıntılarının yaşandığı fay sınırında ‘6,5 metrelik atım’ belirlendi

İlk zelzeleden dakikalar sonra tekrar bölgede sarsıntı yaşandığını hatırlatan Serçeli, birinci sarsıntıda hasar alan binaların ikinci ve 9 saat sonra meydana gelen üçüncü zelzeleyle büsbütün yıkıldığını ya da hasar gördüğünü söz etti.

Bölgede Doğu Anadolu Fayı olduğunu, fayın Karlıova’dan başlayıp Kahramanmaraş’a kadar uzanarak oradan iki kol halinde devam ettiğini belirten Serçeli, şunları söyledi:

“Fay sismologları ya da yer bilimcilerinin sol taraflı doğrultu atımlı fay dediğimiz tıpta bir fay. Yani zelzeleler sırasında iki blok birbirlerine nazaran yanal tarafta hareket ediyor. Bölgede Doğu Anadolu Fayı’nın aslında Çardak Fayı diye tanımladığımız faya gittik, 6,5 metrelik atımı gördük. 6,5 metre demek, çok kısa bir vakit sürecinde yani o sarsıntının olduğu vakit sürecinde yerin 6,5 metre bütün olgularıyla, dağıyla, taşıyla, deresiyle, binasıyla, insanıyla, fabrikalarıyla ilerlemesi demek. Bu 6,5 metre her yerde, kırılan her yerde birebir değil. Azamî olan genelde birinci merkezin olduğu yerde oluyor. Biz Nurhak Barış köyüne gittik, orada biraz köyün dışına gerçek bir bölgede bu fayı gördük, bu atımı da çok rahatlıkla izledik ve ölçümlerimizi aldık.”

– “Elbistan’da taban büyütmesi epey fazla”

Elbistan’ın ortasından Ceyhan Irmağı’nın geçtiğini hatırlatan Serçeli, ırmağın olası dolgu taşıdığı gereçle oluşmuş kesitine denk gelen binaların çok daha fazla hasar alarak yıkıldığını tabir etti.

Bölgedeki yıkımların taban ve bina uyumsuzluğu kaynaklı olacağını da düşündüklerini belirten Serçeli, “Diğer taraftan da baktığımızda yer hakikaten burada berbat. Sarsıntı sonrası bu bölgede alınan kayıtlara baktığımızda yer büyütmesinin epey fazla olduğu da görülüyor.” diye konuştu.

– “Enerji birikmesi ya da sıkıştırma kelam konusu olmuş”

Türkiye’nin sarsıntı jenerasyonunda yer aldığını anımsatan Serçeli, Türkiye’nin en büyük kısmının Anadolu bloğu üzerinde kurulduğunu, bu bloğu Kuzey Anadolu ve Doğu Anadolu fayının sınırladığını söz ederek, şunları kaydetti:

“Altta Arap blok plakası, üstte da Avrasya plakasının sıkıştırması altında bulunan Anadolu bloğunun batıya yanlışsız kaçmak zorunda kalması sonucunda oluşmuş iki büyük fayımız var. Neden kaçıyor batıya yanlışsız? Zira sıkıştırma kelam konusu ve bir halde o bloğun batıya gerçek hareket etmesi gerekiyor. Ülke çapında baktığımızda çok farklı ölçülerde kaymalar kelam konusu. Bunlar yer yer 2-3 milimden 10-15 milime kadar hatta daha fazlaya varan ölçümler. Bu hareketler baktığımızda yıl bazında çok fazla görülmese bile bunu yüzyıllara ya da onlarca, yüzlerce yıla vurduğunuzda sahiden büyük ölçüler ortaya çıkıyor. Biz bugün 6,5 metre atımı şayet ölçtüysek demek ki 6,5 metre atım yapacak kadar bir güç birikmesi ya da sıkıştırma kelam konusu olmuş. Tarihi olarak sarsıntılara baktığımızda bölgede büyük ve yıkıcı zelzeleler var lakin ondan sonra zelzeleler yok. İşte bu geçen uzun mühlet bu bölgede bu türlü büyük bir zelzelenin oluşmasına neden oldu.”

Kocaeli Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeofizik Mühendisliği Kısmı Sismoloji Ana Bilim Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ergin Ulutaş ise uzmanlık alanı olan ivme ve taban büyütmesi konusunda çalışmalar yaptığını belirtti.

Söğütlü Çay civarında yaklaşık 380 sismik sürat bedelleri bulunduğuna dikkati çeken Ulutaş, “Bu bölgede taban büyütmesinin olabileceğini gösteren pahalar var. Ölçülmüş kayıtlara baktığımızda da görüyoruz ki bu da sahiden ivme kıymetlerinin yüksek olduğunu gösteren sonuçlar. Bu açıdan baktığımızda yıkımın temel sebepleri ortasında bu etkiyi sayabiliriz lakin olağan ki bunun üzerine inşaatın eklenmesi ve bu ivme kıymetlerine, bu yere dayanamayan yapılarda çökme olarak diyebiliriz.” biçiminde konuştu.

Aynı üniversiteden Doç. Dr. Tahir Serkan Irmak da taban özelliklerine belirleme çalışmasının sarsıntı öncesi yapılıp, binaların o pahalara nazaran tasarlanmasının gerekli olduğunu söyledi.

Dr. Öğretim Üyesi Berna Tunç ise zelzele ve öteki afetler için hazırlıklı olunması ve bu hususta önemli adımların atılması gerektiğini belirtti.

Kaynak: Memurlar