‘Anadolu yaklaşık olarak 4 metre batıya kaydı’

Fransız zelzele bilimci ve jeofizikçi Xavier Le Pichon, Habertürk’te Kürşad Oğuz’un sunduğu “Gelecek Fikirler Zelzele Özel” yayınında 11 ili sarsan zelzelelere yönelik tahlillerini ve Türkiye genelindeki zelzele iddialarını anlattı.

Türkiye’deki zelzele hareketliliği ve mümkün zelzelelerle ilgili 20 yıldan fazla bir müddettir çalışmalar yaptığını lisana getiren Le Pichon, Türkiye’nin zelzele neslinde bir ülke olduğuna işaret etti.

Le Pichon, Türkiye’nin jeolojik olarak “oluşum aşamasında” olan bir ülke olduğunu, bunun da hazırlanılması gereken çok fazla zelzele demek olduğunu söyledi.

“Anadolu yaklaşık olarak 4 metre batıya kaydı”
Türkiye’nin kuzey ve doğusunda iki büyük fay çizgisinin olduğuna dikkati çeken Le Pichon, şu değerlendirmede bulundu:

“Anlamamız gereken çok kolay iki şey var. Doğu Anadolu fayı üzerindeki 7,7’lik birinci büyük zelzele kuzeydeki Anadolu levhası ve güneydeki Arap levhası ortasında oldu. Anadolu yaklaşık olarak 4 metre batıya kaydı. Buradaki son jeodezik harekete baktığımızda yılda ortalama 6 milimetrelik bir kayma kelam konusu. Bu ne demek? Bu fayın bahsettiğimiz 4 metrelik hareketi yapacak enerjiyi biriktirmesi için 500 yıl gerekmesi demek. 1513’te Pazarcık’ta bir zelzele olduğunu görüyoruz. Yani denebilir ki fay kırıldığında elastik olarak bu büyük hareket için gerekli güç toplanmıştı ve 500 yıl sonrası olması gereken zelzele gerçekleşti. Beklenen de buydu. Yani bu zelzelelerle birlikte bütün güç boşaldı.”

“Küçük sarsıntılarla karşılaşsanız bile birkaç yüzyıl rahatsınız”
Le Pichon, her iki büyük zelzelenin akabinde birtakım tespitleri olduğunu belirterek, “Gelecek için şunu söyleyebilirim, bu faylar üzerinde rahat olabilirsiniz. Elbette bu dalga batıya doğuya hakikat yayılabilir. Küçük sarsıntılarla karşılaşsanız bile birkaç yüzyıl rahatsınız. Ama tekrar de unutmamak gerekiyor, yeniden de unutuyoruz. Geçmiştekinin birebirini yapıp, tıpkı yere tıpkı binaları inşa ediyoruz.” sözlerini kullandı.

“Marmara’da 7,6 üzerinde tek bir sarsıntının olacağını düşünüyorum”
Le Pichon, İstanbul’da olabilecek mümkün zelzelelere ait de iddialarını paylaştı.

İstanbul’un da kıymetli bir fay sınırına yakın olduğuna değinen Le Pichon, “İstanbul’un farklı bölgeleri zelzeleden farklı etkilenecek. Bu mevzuda çok sayıda Türk araştırmacı, tıpkı vakitte Çinlilerin de çalışmaları var. Değerli olan yapı üretme yönetmeliklerinin bu kestirimlere uygun olması ve kurallara, yönetmeliklere uyulması. İnsanların hürmet göstermediği, uymadığı düzenlemeler hiçbir işe yaramaz.” değerlendirmesinde bulundu. Le Pichon, şöyle devam etti:

“Marmara’dan 7,6 üzerinde tek bir sarsıntının olacağını düşünüyorum. Tüm meslektaşlarımın bu türlü düşünmediğimi biliyorum. Onlar 2 ya da 3 sarsıntı olacağını düşünüyor. Tarih kimi haklı çıkaracak göreceğiz. Bölgedeki levhaların nasıl geliştiğine bakıyorum. Marmara’da fayın bütün hareketi, aşikâr bir uzunlukta tek bir anda yapacağını görüyorum.”

İstanbul’da tsunami beklentisinin açık denizlerdeki üzere olmayacağını kaydeden Le Pichon, “Marmara için çok büyük olmayacak, hasar yaratabilecek tsunamiler olacak.” dedi.

“Yapay olarak sarsıntı üretemezsiniz”
Kahramanmaraş merkezli zelzelelerin akabinde gündeme gelen “yapay deprem” tartışmalarına da değinen Le Pichon, şöyle konuştu:

“Yapay olarak sarsıntı yaratamazsınız. Yapabileceğiniz tek şey, olacak bir sarsıntının daha çabuk gerçekleşmesi için bir şeyler üretmek. Faya su enjekte ederek yahut delerek bunu yapabilirsiniz. Fayın düzlemine su enjekte ederseniz faydaki direnci daha düşük hale getirirsiniz. Lakin kimse cüret edemedi. Yapay zelzele üretilmez. Bu türlü bir şey olmaz. Bu türlü bir zelzelesi öne almayı deneyip daha erken başlamasını sağlayabilirsiniz ancak yapay sarsıntı üretemezsiniz.”

“İkinci zelzele büsbütün öngörülemez bir depremdi”
Fransız bilim adamı Le Pichon, birinci zelzelenin öngörüldüğünü lakin ikinci sarsıntının çok farklı özelliklere sahip olduğuna işaret etti.

Elbistan ya da Ekinözü’ndeki ikinci zelzelenin değişik ve şaşırtan olduğunu, 7,6 büyüklüğündeki sarsıntının 10 metrelik bir harekete yol açtığını anlatan Le Pichon, “Bu çok önemli bir kayma. Bu hareket çok büyük olmayan bir uzunlukta gerçekleşti. Birinci sarsıntı batıda başlayıp doğuya yanlışsız yayılmıştı. İkinci zelzelede ise merkezde başlayan yayılma birebir anda iki tarafa yanlışsız yayıldı. Bu fay çok yavaş güç biriktirmiş ve demek ki birinci zelzelenin boşalttığı gerilim ikinci sarsıntısı tetiklemiş. İkinci zelzele büsbütün öngörülemez bir sarsıntıydı. Burada zelzele gerçekleşeceği söylenemezdi. Bu imkansız.” diye konuştu.

Kaynak: Memurlar