Kontratlı işçinin naklinde sağlık ve can güvenliği istisnası

Ahmet Meşhur’un yazısı şu biçimde;

7433 sayılı Devlet Memurları Kanunu ve Birtakım Kanunlar ile 663 Sayılı Kanun Kararında Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’da yapılan düzenleme ile kontratlı işçinin makul bir müddetin sonunda memur takımına geçmesi sağlanmıştır. Bu kanunda kontratlı çalışanın bütün talepleri karşılanmamış olsa da genel çizgileriyle çok büyük kazanımlar sağlandığını ve birçok problemli mevzunun tahlile kavuşturulduğunu söz etmemiz gerekmektedir. Bu yazımızda kontratlı çalışanlar için getirilen can güvenliği ve sağlık mazereti nedeniyle nakil hakkından bahsederek mevzuyu açıklamaya çalışacağız.

Sözleşmeli işçi düzenlemesinde yer alan sağlık ve can güvenliği mazereti
657 sayılı Kanun’un 4/B hususunda yapılan değişiklikle istihdam edilen kontratlı çalışandan tıpkı kurumda üç yıllık çalışma mühletini tamamlayanlar bu müddetin bitiminden itibaren otuz gün içinde talepte bulunmaları halinde bulundukları yerde tıpkı unvanlı memur takımlarına atanabileceklerdir.

657 sayılı Kanun’a nazaran kontratlı işçinin üç yıl müddetle nakil yasağına can güvenliği ve sağlık sebeplerine ait istisna getirilmiştir. Hasebiyle kontratlı işçiden kurum içi nakil imkanı olanlar can güvenliği ve sağlık sebepleri mazeretine dayalı olarak nakil hakkına sahip olacaklardır.

657 sayılı Kanun’un 4/B hususuna eklenen fıkrada; “Bu fıkranın öbür paragraflarındaki kararlar ile özel kanunlarındaki kararlar gizli kalmak kaydıyla, bu kanuna tabi kamu yönetimlerinde Cumhurbaşkanı’nca belirlenecek konum unvanlarında çalıştırılmak üzere işin süreksiz olması kaidesi aranmaksızın kontratlı işçi istihdam edilebilir. Bu kapsamda istihdam edilen kontratlı işçiden birebir kurumda üç yıllık çalışma mühletini tamamlayanlar bu mühletin bitiminden itibaren otuz gün içinde talepte bulunmaları halinde bulundukları yerde tıpkı unvanlı memur takımlarına atanır. Bulundukları konum unvanı ile birebir unvanlı memur takımı bulunmayanların atanacağı takımlar Cumhurbaşkanı’nca belirlenir. Bu işçi can güvenliği ve sağlık sebepleri hariç olmak üzere üç yıl mühletle öbür bir yere atanamaz. Memur takımlarına atananlar, birebir yerde en az bir yıl daha misyon yapar..” kararına yer verilmiştir.

Görüleceği üzere birinci kere kanun metnine sağlık ve can güvenliği mazereti nedeniyle nakil düzenlemesine yer verilmiştir. Sağlık ve can güvenliğinin neleri kapsayacağı kanun metninde açıkça belirlenmemiştir.

Sözleşmeli çalışanın sağlık mazereti neleri içerebilir?
657 sayılı Kanun’un 4/B hususunda yapılan değişiklikle sağlık ve can güvenliği nedeniyle kontratlı çalışana nakil hakkı verilmesine karşın bu tıp mazeretlerin neleri kapsayacağı belirtilmemiştir. Bu mevzuyla ilgili olarak Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına Ait Yönetmelik’te Sağlık ve Can Güvenliği Mazeretine Bağlı Yer Değişikliği düzenlenmiştir. Bu düzenlemenin kısmen de olsa yol gösterici olacağını düşünüyoruz.

Yönetmeliğin Sağlık Mazeretine Bağlı Yer Değişikliği başlıklı 13’üncü hususunda; “Memurun sağlık mazeretine dayanarak yer değiştirme talebinde bulunabilmesi için; kendisi, eşi, annesi, babası, bakmakla yükümlü olduğu çocukları ve yargı kararı ile vasi tayin edildiği kardeşinin hastalığının vazife yaptığı yerde tedavisinin mümkün olmadığı yahut mevcut vazife yerinin kelam konusu bireylerin sağlık durumunu tehlikeye düşüreceğini eğitim ve araştırma hastanesi yahut üniversite hastanesinden alınacak sağlık konseyi raporu ile belgelendirmesi gerekir.

Sağlık mazeretine dayalı olarak yapılacak yer değişikliğinde memur tıpkı hizmet bölgesi içinde öteki bir hizmet alanına, bu halde mazeretin karşılanamaması halinde ise öteki bir hizmet bölgesinde kurumca muhtaçlık duyulan ve mazeretinin karşılanabileceği bir hizmet alanına atanabilir” kararına yer verilmiştir.

Görüleceği üzere yönetmelikte sağlık mazereti çok kapsamlı olarak düzenlenmiştir. Bu çerçevede kontratlı işçi için nasıl bir kapsam belirleneceğini şuan söylemek epey zordur. Fakat emsal bir düzenleme yapılmasının uygun olacağını düşünüyoruz.

Sözleşmeli işçinin can güvenliği mazereti neleri içerebilir?
Kontratlı işçinin can güvenliği nedeniyle nakil hakkının hangi hallerde verilebileceğinin ipuçlarına Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına Ait Yönetmelik’in 14’üncü hususunda rastlıyoruz.

Buna nazaran; “Memurun can güvenliği mazeretine dayanarak yer değiştirme talebinde bulunabilmesi için; kendisinin, eşinin yahut bakmakla yükümlü olduğu çocuklarından birinin bulunduğu yerde kalmasının can güvenliğini tehdit altında bırakacağının isimli yahut mülki yönetim makamlarından alınacak dokümanla belgelendirmesi gerekir. Can güvenliği mazeretine dayalı olarak yapılacak yer değişikliğinde memur; tıpkı hizmet bölgesi içindeki öteki bir hizmet alanına, misyon yaptığı hizmet bölgesinde muhtaçlık bulunmaması halinde ise öbür hizmet bölgelerine atanabilir.

8/3/2012 tarihli ve 6284 sayılı Ailenin Korunması ve Bayana Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun’un 4’üncü unsurunun birinci fıkrasının (a) bendi uyarınca hakkında isimli makamlarca işyerinin değiştirilmesine ait kollayıcı önlem kararı alınan memur, tıpkı hizmet bölgesi içindeki öteki bir hizmet alanına, misyon yaptığı hizmet bölgesinde muhtaçlık bulunmaması halinde ise öbür hizmet bölgelerine atanabilir.” kararına yer verilmiştir.

Bu karara nazaran can güvenliği mazeretine dayalı olarak yer değiştirmeye tabi memurların nakil hakkının kapsamı belirlenmiştir. Kontratlı çalışanın can güvenliği ve sağlık mazeretine dayalı yer değişikliklerinin de bu düzenlemeler çerçevesinde yapılacağını tabir edebiliriz. Sonuç olarak kontratlı işçinin sağlık ve can güvenliği mazeretine dayalı olarak nakil hakkının yapılacak düzenleme ile açıklığa kavuşturulacağını düşünüyoruz. Bu hususun kurumların takdirine bırakılmasının karmaşaya sebep olacağını söylemek abartı olmayacaktır.

Kanun değişikliğinde keşke eş durumu mazereti de düzenlenmiş olsaydı
Kontratlı işçinin en büyük kasvet kaynağı eş durumu nedeniyle nakil hakkının olmamasıdır. Anayasa’da yer alan aileye çok büyük değer verildiğini görüyoruz. Fakat kontratlı işçi düzenlemesinde kısıtlı da olsa eş durumu nakline yer verilmemesinin bir eksiklik olduğunu belirtmemiz gerekmektedir.

Bize intikal eden problemlerin başında eş durumu nedeniyle nakil yapılamaması gelmektedir. Bilhassa kontratlı öğretmenler için eş durumu naklinin çocukların eğitim alma hakkı ile öğretmenlerin aile birliği istikrarı gözetilerek masaya yatırılmasının ve makul bir tahlil üretilmesinin uygun olacağını düşünüyoruz.

Kaynak: Memurlar