4 milyon kişi kentini terk etti

6 Şubat’taki sarsıntı felaketinden dokuz gün sonra Times Of Türkiye takımıyla Gaziantep, Nurdağı, Kahramanmaraş’taydık.

Gaziantep’in merkezinde çok fazla bina hasar görmemiş olsa da kent ıssızdı. İş yerlerinin büyük kısmı kapalıydı.

Çarşıda kulak konuğu olduğumuz iki kişinin sohbeti Gazianteplinin ruh halini özetliyordu:

“Pandemide dışarı çıkamıyorduk, artık içeri giremiyoruz.”

Evine gitmeye çekinen tarihi çarşının esnafı, tek katlı dükkanlarında kalıyor.

Aracımızın gelmesini beklerken, tarihi ‘Tahmis Kahvesi’nde ısınalım dedik. Kahvehanenin sahibi Mehmet Beyefendi de inşaat kültürümüzü eleştiriyor: “Arazimiz geniş, 2-3 katlı konutlar yapılmalı. Kurallar sıkıca uygulanmalı.”

İstanbul’dan geldiğimizi öğrenen ikiz kardeşi Hasan Beyefendi, yaşadıkları sarsıntının şiddetini 17 Ağustos ile kıyaslayıp “İstanbul sarsıntısı (Gölcük) üzere değildi” deyip ekliyor, “1,5 dakikada Kur’an’ı hatmettik.” Gaziantep’in boşaldığı müşahedemizi paylaşıyoruz. “Evet Gaziantepliler Ankara, İstanbul ve İzmir’deki akrabalarına gitti” diyor.

ENKAZLAR OTOMOBİL DOLU

Gaziantep’in batısındaki 40 bin nüfuslu Nurdağı ilçesinde sağlam bina yok. Esasen ilçenin büsbütün yıkılacağı ve yine inşa edileceği açıklandı.

Nurdağı’nın geçim kaynağı oto galericilik. Tüm binaların altında oto galerisi var. Enkazlar hurdaya dönmüş araçlarla dolu. Nurdağı boşalmış. Konuştuğumuz şahıslar ilçeyi terk edenlerin birçoklarının Konya’daki yakınlarının yanına gittiğini söylüyor.

Depremzede kentlerde süratle çadır kentler kurulsa da birçok vatandaş AFAD’dan konutunun önüne kuracağı çadır talep ediyor.

Nedeni hasar gören konutundaki eşyalara göz kulak olmak ve banyo, tuvalet üzere muhtaçlığı olduğunda süratlice konuta girip çıkmak istemeleri. Lakin hem hasarlı binaların yıkılacak olması hem de sağlık, paklık üzere muhtaçlıklarının karşılanması için depremzedelerin çadır kentlerde olması gerekiyor.

HASARLI MESKENLERE GİRİYORLAR

Nurdağı’ndan dikkatimizi çeken bir öbür konu, 6-7 katlı yıkıldı yıkılacak kimi meskenlerin önünde vinçlerin olması. Beşerler tehlikeye aldırmayıp eşyalarını kurtarma kederinde. Yaşadıkları apartmanın karşısına kurdukları çadırda yaşayan bir bayan da “Bir haftadır öylece konutumuza bakıyoruz” diyor.

HER KÖŞEDE BİR ATEŞ

Bir sonraki durağımız Kahramanmaraş. Ağır enkaz kaldırma çalışmalarından ötürü kentin üzerini kaplayan toz bulutu karşılıyor bizi.

Eylül ayında buraya geldiğimizde Trabzon Caddesi’nde bir otelde kalmış, gün uzunluğu tarihi yapıları gezmiştik. Maraş artık büyük bir savaştan çıkmış üzere. Kentin merkezi sayılan Trabzon Bulvarı ve Azerbaycan Bulvarı’nda neredeyse ayakta kalan bina yok.

Günlerdir ekran başındayız, binaların nasıl kağıt üzere üst üste yığıldığını görüyoruz, alandaki muhabir arkadaşlarımız sayısız yıkım fotoğrafı çekiyor. Buna karşın 9 gün sonra geldiğimiz Maraş’taki yıkımın boyutları tekrar de bizi dehşete düşürüyor.

Tarifsiz acılar yaşasalar da konuşmalarında, hallerinde metanet var. Fecî geceyi, kayıplarını, içinde oldukları meçhullüğü anlatmak istiyorlar. Maraşlılar metanetli, telaşlı olan biziz.

Bu acıya dayanılabilir mi, bu kent yine hayat bulur mu, bu sokaklarda, caddelerde korkmadan yaşanabilir mi?

ŞEHİRLERİNİ TERK EDİYORLAR

Akşam araçla dolaştığımızda, kentin ayakta kalan mahallelerindeki 8-10 katlı apartmanların da karanlıkta olduğu ya da en fazla 1-2 ışık yandığı görülüyor. Halk ya çadırda yaşıyor ya da kenti terk etmiş. 700 bin nüfuslu kentin yarısının öteki kentlerdeki akrabalarının yanına taşındığı söyleniyor.

Depremin vurduğu 10 kentin nüfusu 13-14 milyon. Zelzeleden 1 gün evvel bu kentlerde sinyal veren 2,5 milyon cep telefonunun zelzeleden 2-3 gün sonra diğer kentlerden sinyal verdiği tespit edilmiş. Bu sayıya telefonu olmayan çocuklar dahil değil.

İdris Saruhan

Kaynak: Memurlar